MOEDERZIEL

Het woord ‘moeder’ roept een wereld van altruïsme op: opofferingsgezindheid, dienstbaarheid, bescherming, koestering (van de afhankelijke), voeding, troost. En in de religie ook nog: middelares (bij de állerhoogste macht), toevlucht, praatpaal. Kortom: een functie waar je zeer hoog voor gekwalificeerd moet zijn.

Andere opvoeders die een kind omringen, moeten het doen zonder de bijzondere eer die moeder te beurt valt. En ook andere functies in het gezin (dochter, kleinkind) hebben niet zo’n stralend aureool als moeder. Dat is wellicht de beloning voor de zware baan van moeder. Corry Brokkens ‘La Mamma’  is de - prachtig vertolkte - ultieme bekroning van de moederfunctie.

Wereldwijd geldt de verwensing ‘Je moeder is een hoer’ als buitengewoon grievend. Moeder vloekt met wellust. Maar als bovengenoemde Mamma haar kinderen niet in wellust heeft geconcipieerd, dan zit er toch op zijn minst een strakke planning, zoniet een calculerend brein achter die rijke kinderschaar. Ook erg is ‘stiefmoeder’; er zit iets gemeens in dat ‘stief’. Iemand doet zich voor als moeder, maar heeft stiekem een eigen agenda.

Moeder is geen individu, ze is een gevoel. ‘Wat doen we met moeder met de Kerstdagen?’ Moeder is thuis, het moederland, het moederschip, the motherboard, de moeder aller veldslagen. Moeder herbergt, moeder geeft liefde, soep en een schone was. Hoe meer, hoe moeder.

Moeder is een autoriteit met een sensibiliteit die grenst aan helderziendheid. Moeder is een krachtige politieke impuls. Een pro-Russiche activiste kijfde tegen een Oekraïense activist: ‘In het westen mogen twee mannen met elkaar trouwen, daar groeien kinderen op zonder móeder!’ Dus geen liefde, soep of schone was voor die kinderen. Maar wel zo’n vrouw als moeder.

Moeder staat aan het begin, ze buigt zich statistisch gezien het vaakst over de wieg. Dan spelen allerlei biologische mechanismen het sterkst, aan beide zijden van de moederborst. Ik zou ervoor willen pleiten die biologie zijn respectabele plaats te laten behouden, maar het verkeer tussen onafhankelijke – of steeds onafhankelijker wordende – gezinsleden te baseren op zielsverwantschappen.

Afbeelding: Maria met kind, Jean Fouquet, 1456