ONTTREKVOGELS

De Amerikaanse toneelschrijver en regisseur David Mamet, van wie ik een groot bewonderaar ben, heeft als adagium ‘spreken is handelen’. Dat geldt zeker voor toneelpersonages; als zij spreken, dóen ze iets. Ze dreigen, vlijen, chanteren, vernederen, bedriegen, verleiden, fantaseren.

Eén van Mamets eerste toneelstukken is The Duck Variations uit 1972. In dit stuk zitten twee oudere heren, Emil en George, op een bank aan het water. Ze praten over de eenden in het meer, maar in hun gesprekken klinken allerlei emoties door, zoals eenzaamheid, verlangen naar betere oorden of angst voor de dood. De dialogen zijn buitengewoon grappig, omdat ze de neiging hebben veel te kibbelen en elkaar af te troeven. Uiteindelijk werken al hun gesprekken als variaties op een thema en zijn ze aan het eind weer terug bij af, maar wel sadder and wiser.

In de eerste variatie komt naar voren wat de heren in een eend projecteren:
... / George: ‘Eenden!’/ Emil: ‘Waar?’/ George: ‘Waar ik wijs.’/ Emil: ‘Ahh.’/ George: ‘Een duidelijk teken van lente.’/ Emil: ‘Herfst ook.’/ George: ‘Uhhuh.’/ Emil: ‘…zie je ze…’/ George: ‘Ja.’/
Emil: ‘Ze gaan zuidwaarts…’/ George: ‘Hm.’/ Emil: ‘Ze komen terug…’/ George: ‘Hmhmm.’/ Emil: ‘Ze leven…’/ George: ‘Ze gaan…’/ Emil: ‘Ahhh.’/ George: ‘Eenden gaan graag naar…’/ Emil: ‘…ja?’/ George: ‘Waar het lékker is…’/ Emil: ‘Hè?’/ George: ‘Op dát moment!’/ Emil: ‘Natuurlijk.’/... (vertaling van mijn hand).

Wilde vogels zijn het, trekvogels. Om jaloers op te worden. Wel even wat anders dan de gefokte kippen die met duizenden tegelijk een levenscyclus van enkele dagen opgedrongen krijgen voor ze tegen afbraakprijzen in de schappen liggen als het meest veelzijdige stukje vlees.

Trekvogels onttrekken zich aan de aardse beslommeringen van werken/groeien voor de kost. Als het ze te koud wordt trekken ze naar waar het lekker is. Daar dóen ze natuurlijk ook alleen maar wat lekker is. Dat kan niet zonder gevolgen blijven, zulk gedrag moet wel leiden tot zedenverval of in ieder geval vreemde ziektes.

Maar zie, uitgerekend de trekvogels hebben een gezonde resistentie tegen ziektekiemen die bij de massaal geproduceerde kipgerechten-in-spe pijlsnel om zich heen grijpen. Onderzoekers van het Nederlands Insituut voor Ecologie vonden, na een doorstart van de zoektocht naar ziektekiemen, uiteindelijk bij twee van de 1500 onderzochte wilde vogels het vogelgriepvirus in de poep. Smienten, natuurlijk. Een woord dat je zo kunt combineren met ‘vuil’.

Poep produceren ze, die vogels, waar kippen mest produceren. Nepluvi (de Nederlandse Pluimveeverwerkende Industrie) jammert dat er boeren failliet gaan en stampvoet dat de staatssecretaris te lang op zich laat wachten voor ze met een afgewogen besluit komt. Nepluvi, het zusje van Calimero: ‘Zij zijn wild en wij zijn vatbaar. Dat is niét eerlijk. O nee!’