BEDE

De storm is inmiddels wat gaan liggen, maar twee maanden geleden was ‘Leve de koning’ op ieders lippen. Het Genootschap Onze Taal deed nog eens uit de doeken hoe het ook alweer zat met deze aanvoegende wijs, naar aanleiding van de prangende vraag of het ‘Leven de prinsesjes’ moest zijn.

Zelf werd ik als kind al vroeg geconfronteerd met deze zacht stuiterende wensvorm. Mijn grootvader placht de warme maaltijd af te sluiten met het volgende dankgebed:
‘O Heer, wij danken U van harte

voor nooddruft en voor overvloed.
Waar menig mens eet brood der smarte,
hebt Gij ons mild en wel gevoed.
Doch geef dat onze ziele niet aan dit vergank’lijk leven kleve,
maar alles doe wat Gij gebiedt
en eind’lijk eeuwig bij U leve.’

Als kleuter op de schoot van mijn moeder was ik diep onder de indruk van dit gebed. ‘Wij danken u van harte’ begreep ik nog, maar vervolgens kwamen er een hoop moeilijke en ontzagwekkende woorden: nooddruft, menig, brood der smarte.

En dan kwam die prachtig ritmische wens, een onbegrijpelijke reeks knikkende klanken: onzeziele, klukleve kleve, gijgebiet, eindlijk eeuwig bijuleve. Zei ik dan ‘Amen’ na een zachte por van mijn moeder? Ik geloof het niet. Na het amen van mijn opa zeiden we allemaal: ‘Wel mag ’t u bekomen.’ Ook een mooie wens, maar niet zo archaïsch vormgegeven als opa’s gebed.

Een erg goed idee trouwens, om in de aanvoegende wijs een toonloze lettergreep te laten volgen op de stam (alleen bij ‘doe’ heeft dat geen zin). Zo geef je net iets meer nadruk aan je wens, zonder al te drammerig over te komen. Het is alsof je het woord met een zachte naschok laat landen.
Ik denk dat mijn grootvader dat ook verkoos boven de meervoudsvorm, waarbij volgens Onze Taal achter elke ‘e’ een ‘n’ zou moeten worden geplakt. Dan zou het zijn: ‘zielen… leven kleven’, ‘alles doen’ en ‘bij U leven.’ Al die verbindende tussen-‘n’-nen geven toch veel minder een gevoel van urgentie.

De aanvoegende wijs blijve nog lang in ere!