VERLEGEN

Op een verjaardagsfeestje in familiekring waar ik vorige week was, kwam een tweejarig jongetje op bezoek. Hij was vreemd, dat wil zeggen geen bloedverwant die regelmatig door de verzamelde familie was beknuffeld en met facebook updates gevolgd, en verreweg de jongste. Zelf was hij inmiddels twee keer zo oud als bij zijn vorige verschijning op het verjaardagsfeestje in 2012.

Hij en zijn moeder werden door het gezelschap begroet als bekenden, maar voor hem was deze situatie volkomen nieuw. Met een ontwapenende combinatie van verlegenheid en onbevangenheid beantwoordde hij alle vriendelijke familiaire begroetingen, om zich vervolgens met groot enthousiasme te storten op het voor de gelegenheid van zolder gehaalde speelgoed.

Verlegenheid is het voorrecht van kinderen. Er zijn ook volwassenen die zich verlegen noemen, maar daar zit volgens mij vaak de wens van ontwapening achter. Het zou beter zijn om dit schuwheid te noemen. Dieren zijn schuw als ze weten dat ze van de mens kwaad te duchten hebben. De damherten in de Amsterdamse Waterleidingduinen zullen, nu de jacht op hen is geopend, uit lijfsbehoud heel snel ‘verlegen’ moeten worden.

Schuw zou ook een betere vertaling zijn van het woord shy, een eigenschap die je in de huidige talk- en realityshowcultuur maar beter niet kunt hebben. Ik herinner me nog hoe in het rijtje zeven dwergen van Disney er een was met een moeilijke naam (een naam die niet als een kleuternaam klonk). Dat was Bashful, de verlegene. Uitgerekend hij was de meest kleuterachtige van het stel, maar ook al brak het zweet hem aan alle kanten uit, hij deed wel mee met de gang. (Waarom heette hij eigenlijk geen Blushy?)

Op Wikipedia wordt assertiviteit genoemd als het tegenovergestelde van verlegenheid. Assertiviteit, ja! Dat begrip bevrijdde ons in de tweede helft van de vorige eeuw van onze angst en schaamte. Het zou me niets verwonderen als tegelijkertijd het begrip verlegen als ongewenst sociaal gedrag voor volwassenen is opgekomen. Toch is assertiviteit mij iets te vechtjasserig. De mens is me dan te veel de mens een wolf. Ik zou liever onbevangenheid tegenover verlegenheid willen stellen. De tweejarige kleuter op het verjaardagsfeestje liet daarvan een prachtig staaltje zien, naast zijn rechtmatige verlegenheid.