In zijn recent verschenen boek ‘Het digitale proletariaat’ neemt filosoof Hans Schnitzler stelling tegen de groeiende macht die internetgiganten als Google,
Facebook en Apple (proberen te) krijgen op de geestelijke vrijheid van de mens. De zegeningen van internet zijn niet zo
onschuldig als ze lijken, aldus Schnitzler, want achter de techniek schuilt een
mensbeeld, een ideologie.
Die ideologie ziet de gebruiker als consument met een
verlangen. Het gaat de internetgiganten erom dat verlangen te traceren en
vervolgens uit te buiten. Pizza Hut bijvoorbeeld heeft een experiment met een
‘onderbewuste’ menukaart, waarbij de gebruiker door middel van eye-tracking binnen drie seconden te
zien krijgt welke pizza hij eigenlijk wil bestellen. Moet je je voorstellen
dat, als je oog blijft hangen aan Pizza Lollobrigida, omdat het zo’n leuk woord
is en omdat het een incorrecte misogyne grap is van een pizza is met twee
spiegeleieren, ‘de computer’ denkt dat je die pizza ook echt lekker vindt.
Hans Schnitzler heeft absoluut een punt, vind ik. En hij
kiest zijn woorden met een groot gevoel voor de schoonheid van taal. Zo
stelt hij dat het radicale maakbaarheidsgeloof van Silicon Valley leidt tot
‘digitaal despotisme’. Werd het
proletariaat volgens Marx uitgebuit om zijn fysieke kracht, nu wordt het
proletariaat (lees: alle gebruikers van digitale media) uitgebuit omwille
van zijn geestelijke vermogens, zijn verlangens en fantasieën. En dat blijft
niet zonder gevolgen: ‘De hyperactieve instrumentalisering van ons bewustzijn
leidt tot digitale werkmieren.’
Schnitzler introduceert prachtige termen
voor de plagen die ‘de vier paarden (hij bedoelt waarschijnlijk de ruiters) van
de Apocalyps: Google, Amazon, Facebook en Apple’ over de mensheid uitstorten.
Zo voorziet hij een algoritmisering van het bestaan, de verdinglijking van de mens,
de gamificatie van het onderwijs, de googlificatie van informatie, de
facebookisering van vriendschappen, de virtualisering van de werkelijkheid die
de macht heeft vertechniseerd en gedeterritorialiseerd. Wow!
De mensheid zal in toenemende mate gaan lijden aan dwangneuroses
zoals twitteritis, digitale dementie, exhibitionisme, reaguurdersverkokering,
infobesitas, digistress en ontvolgdepressie. Mensen zullen ten prooi vallen aan
internetpathologieën als egomanie, identiteitsvervorming, grootheidswaanzin.
Grootheidswaanzin, het gevoel van almacht. Dáárin zit hem
natuurlijk de aantrekkingskracht van de AL-goritmisering. In de prachtige, complete en bezwerende klank AL.
Alomvattend, Alwetend, Almachtig. Wie wil dat niet zijn? Meester van het
heelAL. Zo waarlijk helpe mij Google
Allemachtig.
